Zonder haast

Gepubliceerd op 24 april 2022 om 11:08

Op Goede Vrijdag verschijnt een Italiaanse mus (Passer italiae) op waarneming.nl. Daar komen, zeker sinds de introductie van beeldherkenning, vaker de meest tot de verbeelding sprekende zeldzaamheden voorbij. Niet erg, lijkt mij, want beter een keer te veel gecorrigeerd dan een knaller gemist. Het validatieteam zal daar anders over denken.

Maar een Italiaanse mus op Goede Vrijdag. Mét foto. En voor wat ik ervan weet laat de vogel op de foto alles zien wat een Italiaanse mus moet laten zien, of je het nu een hybride, een ondersoort of een soort vindt: witte wangen, kastanjebruine kruin, grijze onderdelen, iets dat herinnert aan een witte wenkbrauwstreep. Dat lijkt er toch echt een... .

Italiaanse mus (Passer italiae), Garderen, 23 april 2022

Maar Goede Vrijdag is nét voor Pasen en de vogel zit in Garderen. Garderen, waar ik in mijn studietijd nog bijna strandde met mijn motor omdat daar op zondag nergens brandstof te krijgen bleek. Je leert snel, als jonge atheïst. Sterker: er was daar helemaal niets te krijgen. Kortom: een omgeving waar mensen nog kracht putten uit en waarde hechten aan het belijden van hun geloof. Mensen die niet op NU.nl hoeven te lezen wat we met Pasen ook alweer vieren om dan te schrikken dat we niet vieren dat de IKEA "na COVID" weer open is.

Om de buurt rust te gunnen tijdens Pasen werd de waarneming aanvankelijk stil gehouden. Mijn mening doet er wat dat betreft niet toe, maar mij lijkt dat voor draagvlak wel een handig besluit. Al kun je de bijbehorende redenering ook omdraaien, toch geldt dat "de meerderheid rekening houdt met de noden en wensen van de minderheid (...)". Bovendien is de vogel gepaard met een vrouwtje Huismus (Passer domesticus) en druk bezig met de nestbouw in het Garderense. Niet een twitch waarvoor je meteen in de auto hoefde te springen, zo leek.

Van linksboven met de klok mee: Spaanse mus (Passer hispaniolensis), Ringmus (Passer montanus), Italiaanse mus (Passer italiae), Huismus (Passer domesticus).

Dat kwam mij niet slecht uit, want het nieuwe evenwicht tussen een baby, werk, huishouden, verhuizen van schoonvaders en hobby is nog wat fragiel, dus meteen wegrennen lukte simpelweg ook niet. De zaterdagochtend na Pasen - toch acht dagen na de ontdekking - bleek de eerste mogelijkheid.

De vogel werkte nog druk aan zijn nest en bezocht de uitverkoren plek regelmatig in afwisseling met zijn partner. Dan moest je nog snel kijken, want er werd druk gewerkt, dus niet op randjes gelummeld.

Als er al consensus is over de Italiaanse mus, is die dat het een resultaat is van hybridisatie tussen Spaanse mus (Passer hispaniolensis) en Huismus. De witte wangen en kastanjebruine kruin van Spaanse mus gecombineerd met de grijze onderdelen (en enkele grijze veertjes in de kruin) van Huismus maakten dat de vogel opvallend anders is dan de legio aanwezige Huismussen en er zo uit te pikken was.

Wat mij betreft kijken we naar een Italiaanse mus. Een nieuwe soort voor Nederland. Hoewel... . De soort kent een disjuncte verspreiding, waarbij de mediterraanse populatie van de meeste auteurs soortstatus lijkt te krijgen. Dat omdat die populatie zichzelf met stabiel fenotype duurzaam in stand houdt zonder tussenkomst van de oudervogels. Beetje als Steller's eider. De Noord-Afrikaanse populatie krijgt die status (nog) niet en wordt gezien als hybride tussen Huismus en Spaanse mus. Uit interesse en nieuwsgierigheid heb ik geprobeerd er met een baby op de arm wat over te lezen, maar waarom dat verschil nu wordt gemaakt, blijft mij nog deels ontgaan.

Voor aanvaarding op de Nederlandse lijst maakt het natuurlijk een wereld van verschil. Dus waar komt de vogel uit Garderen vandaan? Middellandse zee of Afrika? Ik denk niet dat we daar achter kunnen komen. DNA zal maar beperkt kunnen helpen. Het zijn immers allebei in de basis hybriden van dezelfde ouders. Misschien bij vergelijking van het hele genoom? Kortom: het zal wel geen + op de Nederlandse lijst worden, maar daar kijk ik ook geen vogels voor, gelukkig. Het is hoe dan ook een prachtige vogel, waar de beide ouders zich goed in laten herkennen.

Interessant vind ik ook óf er levensvatbare jongen van komen en hoe die er dan uit zien? In zekere zin zijn ze een kruising tussen Huismus (v) en Huismus x Spaanse mus (m). Zijn ze als zodanig herkenbaar, of wordt het een fenotype dat mooi binnen de variatie van Huismus valt? Een mooie kans om veel te leren, lijkt mij.

Maak jouw eigen website met JouwWeb