Als het gaat om handelingsperspectief, is gevoel niet de beste raadgever. Denk ik. Behalve in de zin van het wekken van nieuwsgierigheid, het initiëren van verder onderzoek of in acuut levensbedreigende situaties. Daarmee bedoel ik kiezen op gevoel. Dat kan eigenlijk alleen in een situatie waar al het overige gelijk is en toch een keuze gemaakt moet worden óf in de situatie dat er geen informatie is en geen tijd om die te krijgen. Dat is zeldzaam.
Op de verschillende vogelfora zien mensen dat vaak anders. Niet zelden in relatie tot Anatidae (ganzen en eenden). Die worden veel gehouden en ontsnappen nogal eens. Iets dat ik nog steeds niet zo goed begrijp, overigens. Waarom investeren in een "dure" eend of gans om hem vervolgens te laten ontsnappen. Is dat hetzelfde als je hond aan een paal vastbinden voorafgaand aan je vakantie of je kat in een zak... ? De ecologische vervuiling die het oplevert is in ieder geval hoogst irritant.
Hoe het ook zij, op de fora gaat het er vaak over "dat er iets niet klopt" of "iets niet goed voelt". Dan draait iedereen hetzelfde rondje en komen we geen stap verder. In veel gevallen wordt dan een vogel zonder verdere onderbouwing afgeschreven óf omarmd. In het telspel is daarvoor feitelijk geen ruimte. Daarin telt in beginsel alleen of de vogel kwekersringen draagt, of het verenkleed past bij leeftijd en tijd van het jaar (geen rare beschadigingen) en of de vogel natuurlijk gedrag vertoont. Draagt de vogel geen kwekersringen, zijn de veren zoals te verwachten en vertoont de vogel te verwachten gedrag, is hij wild. Punt.
Beter kan ook niet, want je kunt van geen enkele vogel met zekerheid zeggen of hij wild of ontsnapt is. Tenzij de vogel een wetenschappelijke ring draagt. Maar die kans is bijna gelijk aan nul in geval van dwaalgasten. De kans dat er een verdwaalt is al niet zo groot, maar dat juist die vogel dan ook nog geringd is... Bij die onzekerheid zullen we ons neer moeten leggen. Arbitraire criteria als ringen, veren en gedrag helpen een zo goed mogelijke keuze te maken. Toch klinkt gevoel ook door In de oordelen van de Commissie Dwaalgasten Nederlandse Avifauna, vaak door gebruik van criteria die niet in het handboek staan of bijzondere interpretaties van "te verwachten gedrag".
Roodhalsgans (Branta ruficollis), 05 november 2023, Breda
Ik vind dat soort a priori "het kán geen zuivere koffie zijn"-gevolgtrekkingen storend. Kortzichtig ook, aangezien vogels ons blijven verbazen. Maar ook ik ben er niet helemaal vrij van merkte ik laatst, toen vlakbij huis aan de oevers van de Mark een Roodhalsgans (Branta ruficollis) werd ontdekt. Roodhalsgans: dé leukste gans die we in Europa hebben (die helaas ook veel gehouden wordt en nogal eens ontsnapt)! Uit de foto's viel direct op dat de vogel zich in gezelschap bevond van allerlei interessante exoten en bijzondere hybriden. Omdat ik mij ook de blauw-geringde vogel van afgelopen jaar in het dezelfde gebied herinnerde, schreef ik de vogel af als ontsnapt en negeerde hem verder. De mensen die de vogel wel gingen zien, maakten geen foto's van poten en vleugels. Blauw ringetje? Dat ging knagen, want ik had op gevoel gekozen en had geweigerd "onderzoek" te doen.
Ruim een maand later zag ik aan het begin van de lunchpauze dat een Roodhalsgans was gezien in een natuurgebiedje vlakbij. In het gezelschap van Kol- (Anser albifrons) en Brandganzen (Branta leucopsis), wat meer in de lijn der verwachting ligt. In de lunchpauze waagde ik een poging de vogel te zien. In eerste aanleg zonder succes. Alleen omdat ik op de terugweg nog één keer op een hoog punt stopte, zag ik de vogel, die zich ophield in een greppel in het perceel. Kenmerkend voor Roodhalsgans. Ik kon zien dat de vogel geen opvallend gekleurde ringen had, maar kon dat niet vastleggen. Was dit nu dezelfde vogel als ruim een maand geleden langs de Mark? Allebei adult... . Er zat flink wat tijd tussen, maar telkens als ergens in West-Brabant een Roodhalsgans opdook, was de vogel op de eerdere plekken niet meer te vinden. Steeds dezelfde vogel?
Toen een paar dagen geleden na zes weken weer een Roodhalsgans opdook op vrijwel dezelfde plek langs de oevers van de Mark, weer in minder in de lijn der verwachting liggend gezelschap, besloot ik dat het tijd was om er werk van te maken. Had deze vogel ringen? Hoe waren de veren? Wat was zijn gezelschap? Ik móest het weten. Ieder zijn afwijking.
Afwijkend voor Roodhalsgans zat de vogel bij aankomst direct zichtbaar vooraan in de groep. Handig als je probeert om ringen te zien. Dat is nog niet zo makkelijk in wat hogere graslandvegetatie. Het kostte even, maar door de telescoop kon ik geen opvallende kwekersringen zien en met het verzamelde videomateriaal moest het thuis lukken om dit "hard" te maken (wat lukte). De vleugels waren gaaf. De vogel gedroeg zich agressief tegenover Grote Canadese ganzen (B. canadensis), maar liep wel steeds in de buurt van een (vermoed ik) hybride Grote Canadese x Grauwe gans (Anser anser). Slechts één Brandgans in de groep en enkele Kolganzen. Vooral Grote Canadese en Grauwe en soepganzen in de groep. Toen de hele groep zonder reden op de vleugels ging, vormde de Roodhalsgans, die ene Brandgans en de hybride een onafscheidelijk trio. Na enige tijd landde ze ook weer samen. Gelijk een familiegroep bijna, wat in die samenstelling opmerkelijk is. Of het één vogel betreft, is voor mij niet te zeggen. Ik vind op basis van beschikbare foto's geen veren aan of patronen op de vogel die zo opvallend zijn dat vergelijking goed mogelijk is. Enige dat opvalt is dat één exemplaar associeert met Kol- en Brandganzen, terwijl de ander associeert met wat meer exotisch spul, maar ook dat ze nog nooit tegelijkertijd zijn gezien.
Tja... Geen kwekersringen, niets aan te merken op de veren, normaal gedrag, raar gezelschap. We zullen het nooit weten. Belangrijker is dat het een Roodhalsgans zónder kwekersringen is. Met afstand de leukste gans die we in Europa hebben en waarvan ik er in minder dan een week twee zag. Vlakbij huis. Heerlijk. Daarbij is het ook erg aardig om met zo'n "puzzel" bezig te zijn! Voegt toch iets toe aan het kijken naar vogels.
Roodhalsgans (Branta ruficollis), 05 november 2023, Breda
Maak jouw eigen website met JouwWeb