Kijken, waarnemen en zien zijn wezenlijk andere dingen. Al kijkend neem je dingen waar en al ziende weet je waar je naar kijkt en dus wat je waarneemt. Zoiets. Daarom is "vogels spotten" ook zo'n verschrikkelijke terminologie; het impliceert slechts kijken en daarmee desinteresse in hetgeen je waarneemt. Zien is kennen, weten we van vroeger.
Zien is ook verreweg het moeilijkst omdat de hersenen er al interpreterend tussen zitten. Dat maakt mensen niet alleen bijzonder slechte getuigen, maar leidt ook in het op naam brengen van (zeldzame) vogels tot allerlei bijzonders. In die zin is dit korte artikel alleszins lezenswaardig! Of, zoals Sherlock Holmes zei: "You see but you do not observe – the distinction is clear."
Toch is zien het meest noodzakelijk om vogels op naam te kunnen brengen en juist daar mocht ik zaterdag mee oefenen!
Terugreizend van onze vakantie werd in Noord-Holland een Grijze strandloper (Calidris pusilla) gevonden in een voor Nederland uniek eerstejaars kleed. In elk kleed zou Grijze strandloper voor mij uniek zijn; ik zag er nooit eerder een, maar dipte er al wel eerder een. (Vlieg)Reizen met een dreumes is inspannend en bovendien waren we te laat op de dag terug in Nederland om serieus te overwegen een poging te wagen.
De volgende dag stond een zeevogeltocht in de agenda maar die ging, net als in 2022, niet door vanwege verwacht slecht weer. Dat is jammer, want juist bij minder weer zie je het meest. Niettemin: daarmee viel de dag vrij om samen de moestuin weer onder controle te krijgen. Nét nadat "alle" werk gedaan was (bestaat dat in een moestuin?), kwam geheel tegen mijn verwachting het bericht dat de Grijze strandloper teruggevonden was!
Dat had allerlei consequenties. Zo ging ik niet douchen, was ik niet thuis met het avondeten en kon ik er niet bij zijn om de kleine man in bed te leggen. Maar als je kunt gaan, gaan! Door werkzaamheden duurde de rit een half uur langer dan normaal. Uiteindelijk werd dat minder dan een kwartier en kon ik na ruim twee uur rijden aansluiten.
Het duurde even voordat ik verder kwam dan kijken. Het drogende bollenveld in een omgeving die verder nauwelijks het beschrijven waard is, bleek een walhalla voor stelt- en strandlopers. Telkens werd ik in mijn zoeken afgeleid. Grauwe franjepoot (Phalaropus lobatus). Was dat niet een eerste kalenderjaar vogel? Hoe zat dat ook alweer? Oh, eerstejaars Krombekstrandloper (Calidris ferruginea). Klopt dat? Zeker geen Bonte (Calidris alpina)? Nee, te 'schoon'. Mijn god wat een gewriemel aan Bontbekplevieren (Charadrius hiaticula) en Kleine strandlopers (Calidris minuta)! Kleine strandlopers, leek die Grijze strandloper daar in dit kleed niet als twee druppels water op? Shit...!
Grijze strandloper (Calidris pusilla), eerste kalenderjaar. Foto (22-09-2023) van een van de ontdekkers, Thijs Glastra. Zie ook hier.
De kleinere strandlopers zijn voor mij lastig op naam te brengen soorten die ik echt niet elke dag zie. Verder had ik géén tijd gehad om de kenmerken van eerste kalenderjaar Grijze strandloper vooraf op te zoeken zoals ik gewend ben te doen bij nieuwe soorten die ik wil gaan zien. Om tot zien te kunnen komen, die kenmerken ter plekke opgezocht en nadat het lukte om mijn vanwege het onverwachte stelt- en strandloper geweld opengevallen mond weer dicht te krijgen, gericht alle Kleine strandlopers afkijken met de zojuist in het werkgeheugen opgeslagen kenmerken in het achterhoofd.
Vaak is het zo dat de aanwijzingen van vogelaars om je heen helpend zijn, maar hier leek het een Poolse landdag van mensen die de vogel op allerlei plekken zagen, zonder die plek aan te kunnen wijzen. Bij mij thuis zou het een echtscheiding zijn geweest, dat soort aanwijzingen. Ik ging het zelf doen.
Eerstejaars Kleine strandlopers zijn relatief goed herkenbaar aan de licht V's op hun rug en schouder en het toch wat bonte patroon. Maar daar zit variatie in. Wat egalere exemplaren bekeek ik wat langer, maar toch vielen veel vogels zo al snel af als serieuze kanshebber. Plotseling had ik een egaal grijze vogel in beeld. Adrenaline...Hebbes... Nee, wacht even...de vogel die je zoekt is niet grijs, maar eerder bruin, wel egaal. "Adulte Kleine strandloper in winterkleed" kwam relatief snel uit een stoffig laatje. Doorzoeken. Telkens vloog de groep op, waardoor het zoeken weer van voor af aan moest beginnen. Knikkers pakken met teruglegging is de kansberekening die past.
Helemaal geïsoleerd in mijn bubbel vond ik uiteindelijk een "Kleine strandloper" zónder lichte V's die bovendien vrij egaal oogde en eerder bruin -niet grijs- overkwam. Dit móest hem zijn! En die gedachte is gevaarlijk als je verwacht een soort te gaan zien. Dus, kijken, kijken...nee...zien! Wat zie ik er nog meer aan? Niet echt een oogstreep en zéker geen gevorkte. Donkere 'sjaal' rond de nek, zonder al te veel detail. Iets groter dan Kleine strandloper? Ja! Dat is hem! Om mij heen werd druk en gelijktijdig gefotografeerd ter ondersteuning van mijn eigen idee, waardoor ik ook geen aanwijzingen meer hoefde te gaan geven. Gefotografeerd? Oh ja! Hoe doe ik dat zonder deze vogel kwijt te raken? Oh, alles vliegt op... Opnieuw zoeken leverde de bewuste vogel voor mij niet meer op. Laat maar!
Mooie zien-oefening en een heel leerzame vogel, waar ik bij een eventuele volgende keer waarschijnlijk tóch overheen kijk... Hij is echt niet evident anders in een eerste scan van een groep(je) vogels, althans, voor mij. Voor de ontdekkers van deze vogel is dat duidelijk anders.
Heel erg tevreden, ook omdat deze keer de lange reis niet had uitgemaakt voor het eindresultaat, terug naar huis. Maar...omdat Zijpe net zuidelijk van Julianadorp ligt, is Heemskerk ineens op de route naar huis. Daar werd op de heenweg een Grote grijze snip (Limnodromus scolopaceus) gemeld. Geen halszaak die snip, maar na kort overleg met het thuisfront toch kijken of die mee te pakken was. Na wat gedoe met parkeren op een te smalle, te zachte veenkade (dat we die dingen nog steeds in stand houden in een steeds verder verdrogend en dalend veenlandschap) en een korte wandeling had ik de vogel vrijwel direct in beeld. Veel langer had het ook niet moeten duren, want nog geen minuut later vloog de vogel hoog op en al snel uit beeld. Roepend, dus voor het eerst ook het geluid gehoord. Fijne afsluiter van een toch al succesvolle middag.
Maak jouw eigen website met JouwWeb