Grensgevallen

Twee letterlijke grensgevallen waren Iberische tjiftjaf (Phylloscopus ibericus) en Orpheusspotvogel (Hippolais ployglotta). Iberische tjiftjaf is zoals de naam al zegt de tjiftjaf van het Iberisch schiereiland. Ook zij overwinteren ten zuiden van de Sahara en maken jaarlijks dus best wat kilometers. Af en toe doen ze dat met teveel toewijding en dan eindigen ze bij ons, al zou het zomaar kunnen dat ons veranderende klimaat een handje helpt.

Een paar honderd meter oostelijk van de grensweg te Bladel, die ook de grens vormt tussen België en Nederland, zong al een tijd een Iberische tjiftjaf (Mijn eerste in Nederland (2016, Den Haag) is nog steeds de enige twitch die ik op de motor deed!). Ik was een middag met de kleine man naar buiten en had tussen de libellenroute en zijn slaapje nog wat tijd over. Die vulden we door samen de Iberische tjiftjaf te gaan twitchen! Lekker relaxed op de deken, de hele tijd vergezeld door de Iberische tjiftjaf. Op elke opname staat de kleine man met minstens één enthousiast "DIE!". Dat is niet voor de vogel, wél voor pappa's opnameapparaat!

Orpheusspotvogel overwintert óók ten zuiden van de Sahara, maar broedt tot in zuidelijk België. Een kleine 200 kilometer zuidelijk van Baarle-Nassau, waar een vogel een tiental meter van de Nederlands-Belgische grens probeert een partner te vinden. Ik heb weinig ervaring met Orpheusspotvogel. Het was pas mijn tweede in Nederland en vaak gaan we op vakantie in noordelijke richting, weg van het broedgebied. Het duurde dan ook even voordat ik het geluid vond dat ik had geoefend in de kakofonie van Nachtegaal, Spotvogel (Hippolais icterina), Bosrietzanger (Acrocephalus palustris), Kleine karekiet (A. scirpaceus) en de Tjiftjaf (Phylloscopus collybita) boven mijn hoofd. Allemaal om het hardst. Heel behulpzaam kroop de vogel naar de top van een rietstengel, waardoor ik tegelijkertijd ook alle kenmerken kon zien. Het ontbreken van een vleugelpaneel en de toch donkere kleur waren daarvan met afstand het makkelijkst. Toen ik op weg was naar de vogel, kwam ik langs een plekje waar Boomkikker (Hyla arborea) bijna gegarandeerd is. Net als elk jaar duurt het even voordat je ogen het zoekbeeld hebben, maar dit keer lukte het op de weg terug in minder dan vijf minuten. Mooi op tijd terug om de kleine man op te halen en hopelijk het geluid van Orpheusspotvogel geleerd.

Boomkikker (Hyla arborea)

Een blog zoals deze kan ook een grensgeval zijn. Hoe herleidbaar vervat je zaken? Ik probeer er zelf alert op te zijn, maar ik heb uit schrijfsels als deze -of diens videovariant- al vaak hulp uit onverwachte hoek gehad waar de geëigende kanalen veel moeite doen om zaken te verbergen. Dat gebeurde bijvoorbeeld met Bijeneter en Witvleugelstern.

Bijeneter is een relatief nieuwe broedvogel voor Nederland. Ongelofelijk dat zo'n in mijn hoofd aan warmer oorden gebonden, kleurrijk juweel van een vogel Nederland uitkiest als nieuw broedgebied. Scheelt maar een paar kilometer was het Duitsland geweest. Ik denk een jaar geleden leidde ik de locatie af uit een vlog en eind mei viel een en ander te combineren met een reis die we toch al zouden maken. De locatie gezien hebbend, vraag ik mij af waarom er zo geheimzinnig over gedaan moet worden. Volstrekt ontoegankelijk en grote afstand tot de vogels! Samen met het thuisfront en de kleine man -die er niets van gezien heeft- ten minste drie vogels geteld. Heerlijk. Zo verschrikkelijk on-Nederlands ook.

Vorig jaar ontdekten het thuisfront en ik tijdens een wandeling voor orchideeënrijk Blauwgrasland toevallig een foeragerende Witvleugelstern. Later diezelfde wandeling bleek dat geen nieuws; hij of zij hoorde bij een paartje dat een nestvlot had veroverd op Zwarte stern (C. niger). De vraag is dan natuurlijk: Komen ze een jaar later terug?

Toen we een bestemming zochten voor een bezoek van een paar uurtjes inclusief reistijd, kwam de vraag weer op. De gebruikelijke ingang leverde niets op, maar een dag later las ik in een van de blogs die ik volg dat ze inderdaad weer terug waren. De waarnemingen werden verborgen dus. Ook hier is mij een raadsel waarom, want onbereikbaar al zou je willen en gezien de drukte publiek geheim. Een snelle stop met het thuisfront en de kleine man leverde veel leuks op, maar geen Witvleugelstern. Omdat ik helaas niet goed genoeg gekeken had, zou een tweede bezoek dat ik alleen bracht blijken. Dat tweede bezoek was nodig, want ik kon maar moeilijk geloven dat mijn informatie niet klopte. Dat was ook niet zo. Ik had met alleen de verrekijker over de rustende vogel heen gekeken of in ieder geval onvoldoende het contrast op de vleugel gezien om het verschil met Zwarte stern te rechtvaardigen. Amateur hour. 

Bovendien is Witvleugelstern voor mij (in zomerkleed) met afstand de mooiste van de drie moerassterns en het is een echt buitenkansje om die "met zekerheid" ergens te kunnen zien. Dat geldt ook voor Bijeneter, eigenlijk. Hoe gaaf is het dat deze soorten Nederland, dat toch echt buiten het normale broedgebied ligt, hebben uitgekozen als vaste plek om kroost groot te brengen? Mijn hart gaat er in ieder geval sneller van kloppen. Als de kleine man ooit vogels gaat kijken, is het voor hem misschien wel normaal? Verandering is immers de enige constante in de natuur.