Als afscheidscadeau kreeg ik van een van mijn nu oud-collega's het boek "Birdscapes" van Jeremy Mynott. Een zoektocht naar een antwoord op de vraag waarom vogels zoveel bij mensen losmaken - vogelaar of niet - en naar wat onze ervaring bij vogels ons over onszelf vertelt. Het leek hem passend en dat is het ook (Aanrader!).
Het boek zet bijvoorbeeld aan het denken over waarom ik Roodpootvalk (Falco vespertinus) blijkbaar hoger waardeer dan Boomvalk (F. subbuteo) en die weer hoger waardeer dan Torenvalk (F. tinnunculus).
Het kan de soortnaam zijn, die in geval van Torenvalk (tinnulus = schel klinkend) en Boomvalk (subbuteo ~ klein soort valk) relatief voor de hand ligt, waar dat voor Roodpootvalk alleen zo blijkt te zijn voor mensen die de ecologie van de soort intiem kennen. Dat ik niet tot die groep behoor, blijkt uit navolgende. De timing van de rooms-katholieke Vespers doet al vermoeden dat vespertinus "avond- of bij de avond behorend" betekent . Hoe past dat op een dagactieve zichtjager? Het kostte mij even om te achterhalen dat Roodpootvalk "gewoonlijk [jaagt] gedurende twee perioden: 's ochtends vroeg en laat in de namiddag, waarbij de laatste actie tot 's avonds laat kan duren." (Gènsbøl, 2005)*. Voor Linnaeus, de naamgever van dit valkje, gesneden koek zo blijkt.
Roodpootvalk (Falco vespertinus), Schipluiden, 09 september 2022
Er zijn momenteel opvallend veel Roodpootvalken in Nederland. Vooralsnog allemaal jonge dieren in hun eerste levensjaar. Volgens dezelfde Gènsbøl (2005) komt dat door het aanhoudende warme, droge weer in combinatie met relatief langdurige oostelijke stromingen (vespertinus kan meer dichterlijk ook als "westelijk" gebruikt worden, maar dat zal gezien de oostelijke verspreiding van de soort, ook vanuit Zweden bezien, niet bedoeld zijn).
Waar het zien van een Boomvalk wel degelijk het hoogtepunt is van een dagje vogels kijken, thuis altijd gemeld zal worden en in de dag-, weekend- of vakantielijstjes zal worden onderstreept, stap ik er niet speciaal voor in de auto. Daarentegen werd het niet gaan zien van een Roodpootvalk hoe langer hoe moeilijker, zeker nu de tijd ontbreekt om er zelf een te gaan vinden.
Binnen schootsafstand van thuis kon ik bovendien nog kiezen ook. Rhoon? Schipluiden? Waar was de kans op fatsoenlijk zien het grootst? First-World-Problems. Het werd Schipluiden en dat stelde niet teleur. Met modieus omgekeerd opgehangen Nederlandse vlaggen in de verte - zo'n omgeving is het helaas - vond ik de Roodpootvalk vrijwel direct op een van de vele hekken in de percelen. Vol in de wind, die de telkens overkomende buien voort joeg.
Het zijn mooi getekende, slanke, atletische vogels. De opvallend lichte kop met klein geel snaveltje geaccentueerd door een schattig donker maskertje. Maar de gele washuid rond het oog maakt toch dat de blik eerder streng is.
Misschien omdat de vogel bijna van hek het woei, ging hij of zij in weerwil van de soortnaam in de vroege middag tóch jagen, daarbij behoorlijk agressief en soepel uithalend naar de alom aanwezige Torenvalken. De tekening op rug en onderdelen werd tentoongesteld. Dat duurde niet lang. Al snel werd een veilig heenkomen gezocht laag bij de grond en zag ik tot ik weer vertrok alleen nog het kopje.
Boomvalk (Falco subbuteo), Vlieland, 21 oktober 2017
Ik vind het, zo blijkt, behoorlijk lastig om te articuleren waarom ik een Roodpootvalk blijkbaar hoger waardeer dan Boom- of Torenvalk. Mynott voorspelt dat al.
De vorige Roodpootvalk was voor mij alweer vijf jaar geleden. Ook in een landbouwpolder, ook in wind en regen, ook in september. Natuurlijk zal "rarity value" niet onbelangrijk zijn, hoewel ik toch ook niet struikel over Boomvalk. Dat het een mooi getekende, sierlijk bewegende vogel is helpt ook. Toch heb ik ook veel plezier beleefd aan het op leeftijd brengen van de aanwezige Torenvalken, ook mooi getekend en sierlijk bewegend. Het wenkend perspectief van "even naar buiten" zal nu ook belangrijk zijn. Of was het de omlijsting met de ondanks de regen gezellig kwetterende Boerenzwaluwen (Hirundo rustica)? Of de constatering dat dit stukje landbouwpolder nog niet helemaal dood was? Met andere woorden: als we de vlaggen weer omdraaien en doen wat voor BV-Nederland het beste is, er nog hoop is?
Ach, misschien doet het er ook wel niet toe. Of moet ik "Birdscapes" eerst maar eens uitlezen.
Roodpootvalk (Falco vespertinus), Schipluiden, 09 september 2022
* Gènsbøl, B. 2005. Veldgids Roofvogels. KNNV Uitgeverij, Zeist. ISBN:9789050111966.
Maak jouw eigen website met JouwWeb