De commissie heeft gestemd...

Niets onderstreept het gevoel van ruimte als het tegenkomen van een Laplanduil (Strix nebulosa) tijdens het wandelingetje van kantoor naar huis.

Toen ik begin 2010 naar Finland vertrok en daar veel meer ruimte om mij heen had en tegelijkertijd veel meer tijd voelde om naar buiten te gaan en vogels te kijken, hield ik daar natuurlijk een lijst van bij. Het voelde toen absurd dat ik eigenlijk nooit werk had gemaakt van het consequent en digitaal bijhouden van een Nederlandse lijst. Die bestond uit een meer of minder volledig, losbladig systeem verspreid over verschillende schriften. In Finland besloot ik weer bij nul te beginnen en het hele losbladige systeem achter me te laten. Ik heb het ook niet ingepakt toen ik verhuisde. Daar zal ik ooit nog wel spijt van krijgen.

Waarneming.nl ontdekte ik niet veel eerder, toen ik héél graag iets wilde met mijn enthousiasme voor mijn toen eerste Hazelworm (Anguis fragilis). Het systeem bleek ook erg goed bruikbaar voor het gestructureerd bijhouden van de eigen waarnemingen, wat ik vanaf dat moment ook ging doen. Inmiddels ben ik 13.990 ingevoerde waarnemingen verder (6.669 in Nederland), die ik trouw exporteer naar een excel-bestand waar ik er -een andere hobby- allerlei leuke bewerkingen op los laat (meer lijstjes!). Zo kan ik mooi laten zien wat meer wel dan niet in Nederland zijn tussen 2010 en 2015 met de curve doet. Lang was mijn Finse lijst langer dan mijn Nederlandse lijst. Zou ik ook kunnen laten zien... Gewoon, omdat het kan! Niet dat ik er echt iets aan heb.

Stand van zaken november 2021

Vanuit die achtergrond was het een kleine stap om na toch vooralsnog langdurige terugkomst in Nederland ook een lijstje bij te gaan houden op Dutch Birding, net voor mijn geboorte opgericht met als doel het stimuleren van het bestuderen van in het wild levende vogels en het documenteren van bijzondere waarnemingen. Die lijst hoort bij het Grote Nederlandse Vogelaars Telspel. Wie heeft de langste lijst aan in Nederland waargenomen soorten? Daar gaat die lijst over. Eigenlijk gaat die lijst dus over hoe oud je bent (hoe lang doe je al mee?) en hoeveel tijd je hebt (kun je altijd weg, of heb je nog werk, vriendin, gezin et cetera?).

En ja, het is ook de lijst die verschillende instanties, inclusief de Rijksoverheid, gebruiken om te bepalen welke soorten "van nature in Nederland voorkomen", maar dat wordt wat mij betreft behoorlijk overgewaardeerd. In de dagelijkse praktijk van de juridische ecologie heeft die lijst hoegenaamd geen functie; wordt een soort pas beleidsrelevant -iets gechargeerd- als hij in Nederland gaat broeden. Dat ligt toch niet voor de hand voor de gemiddelde dwaalgast, die niet voor niets zo heet (al krijgen we er ook broedvogelsoorten bij!).

Relevanter vanuit ecologie bezien zijn juist de soorten die er niet op staan -de al dan niet invasieve exoten- die juist heel veel ruimte afsnoepen van inheemse soorten, maar waar het vogelvrije bestaan niet of nauwelijks wordt omgezet in bestrijding, al zal de Huiskraai (Corvus splendens) het daarmee ernstig oneens zijn. Omdat de Lammergier (Gypaetus barbatus) niet op de lijst mag, zal hij niet snel meegenomen worden bij de bouw van nieuwe windparken.

Daarbij wordt het oordeel van de commissie vaak verward met (wetenschappelijk) onderzoek, terwijl het oordeel het resultaat is van een stemming over meerdere rondes en dus een gewogen mening. Niet voor niets zijn de dossiers geheim. Ware het onderzoek, waren ze openbaar en doorstond de objectieve onderbouwing de toets der kritiek en mocht dat onverhoopt (nog) niet zo zijn, kon die worden verbeterd (peer-review). Met name in gevallen waar determinatie niet de vraag is, maar bijvoorbeeld of sprake is van wilde herkomst is het oordeel niet meer dan de beste poging om te objectiveren wat niet te objectiveren is. Het is tenslotte een niet toetsbare hypothese...

Kortom: voor mij persoonlijk bewaakt de commissie het telspel, niet meer en niet minder. Is het niet groter, ook niet kleiner, wel vaak overgewaardeerd. En dat is niet erg. Het is hoe dan ook gelijke behandeling van iedereen.

Hybride Zwarte wouw x Oostelijke zwarte wouw (Milvus migrans migrans x M. m. lineatus) Korendijksche slikken. November 2021.

Op 23 november 2021 besliste de commissie dat de Raddes boszanger (Phylloscopus schwarzi) van Amersfoort waar ik mij op 07 oktober 2021 naartoe haastte, voldoende goed onderbouwd was voor aanvaarding als geval op de Nederlandse lijst. Het (voorlopig) zevenenvijftigste geval voor Nederland en mijn nummer 400 op de officiële lijst! Het was een goed begin van de dag!

Ik moet zeggen dat ik het echt slechter had kunnen treffen. Het is een soort waar ik al jarenlang naar op zoek ben, die ik heel graag nog een keer zelf zou willen vinden en die ik bovendien echt geweldig leuk vindt. Mooie nummer 400.

Het kon die drieëntwintigste november trouwens niet op, want ook Steenarend (Aquila chrysaetos) en Aziatische roodborsttapuit (Saxicola maurus) werden aanvaard, waarmee de officiële lijst 402 lang is. Dat is mooi, want mocht de Ross' gans (Anser rossii) de stemming van de commissie weer in mineur brengen, is er een buffertje. Zo lijkt de 400 vooralsnog robuust gepasseerd.

En waarom dat nu zo belangrijk is? Géén idee. Lijstjesfetisjisme, waarschijnlijk. Wel lekker! Eigenlijk is het al ver verleden en is het langer worden van de lijst slechts een kwestie van hoeveel tijd de commissieleden hebben om dossiers af te ronden en hoeveel tijd ik heb om te twitchen.

De Renvogel (Cursorius cursor) op 412 staat nog steeds op het netvlies gebrand, net als de toevallig passerende Bruine boszanger (Phylloscopus fuscatus), die passeerde toen ik de Siberische tjiftjaf (be)zocht en bijna een mooie zelf-ontdek-soort was geworden (ware het niet dat iemand net iets eerder net iets beter keek)! Beter maar vooruit kijken!